Arezzo

Gdzie ślad zostawili Petrarka, Vasari i della Francesca

Gdy w rozmowie z laikiem (pisząc laikiem mam na myśli osoby, które nie określiłyby się mianem „italofila”) pada hasło Toskania, w myślach owego pojawia się prosty domek na wzgórzu, otoczony złocistymi połaciami zboża lub winnicami, do którego prowadzi droga wyznaczona przez dwa rzędy strzelistych cyprysów. Nawiasem mówiąc takie też obrazki wyskakują, gdy w internetowej wyszukiwarce wpisujemy hasło „Toskania”.

Zaraz po sielankowych, niemalże idyllicznych obrazkach, w głowie wspomnianego laika  (jeśli miał on styczność kiedykolwiek z mapą Włoch) pojawia się Florencja. No tak, kto nie zna Florencji? Kopuła Brunelleschiego, słynne drzwi baptysterium wykonane przez Ghibertiego i oczywiście ogromna rzeźba przedstawiająca Dawida wykonana przez Michała Anioła. Co bardziej wtajemniczeni dodadzą jeszcze kilka innych sławnych dzieł lub znanych miejsc.

Idźmy dalej, polski język bardzo często usłyszymy również w Sienie, którą od jakiegoś czasu coraz częściej pojawia się w programach objazdowych wycieczek oferowanych przez rozmaite biura podróży. Nie zapominajmy jeszcze o San Gimignano, mieście wież, średniowiecznym Manhattanie, jak w zwyczaju mają opisywać to miasto ulotki zachęcające do wykupienia wycieczki do Toskanii. Prawie bym zapomniał, Krzywa Wieża w Pizie! To przecież taki sam wakacyjny „must” jak piramidy w Egipcie, Koloseum w Rzymie i Wieża Eiffla w Paryżu. Na tym zakończyłbym tę nieco ironiczną wyliczankę…

A co z Arezzo? Niektórzy otworzą ze zdumieniem oczy i zapytają gdzie to (i czy w ogóle w Toskanii?). Podejrzliwi zaczną dopytywać o szczegóły, próbując nie zdradzić swojej niewiedzy. Inni z kolei w zaparte będą uważali, że próbujemy ich wkręcić. Sam doświadczyłem już wielokrotnie podobnych reakcji, więc wiem o czym mówię. Na potwierdzenie moich słów możecie poczytać co o mieście, gdzie urodził się Vasari mówi polska strona Wikipedii. Oczywiście bez obrazy, zdaję sobie sprawę, że wśród nas znajdą się jednostki, które nie tylko o Arezzo słyszały, ale również tam były i chętnie opowiedzą co zobaczyły. I chwała im za to. Opiszę zatem i ja, co warto w Arezzo zwiedzić, bowiem miasto to z roku na rok przekonuje mnie do siebie coraz bardziej.

Piazza Grande

            Jak już wspomniałem, w Arezzo urodzili się Guido d’Arezzo, Petrarka oraz Giorgio Vasari, a działał tu między innymi Piero della Francesca (działał to mało powiedziane, jakby nie było stworzył tu on swoje największe dzieło, o którym mowa będzie w kolejnym wpisie). Idźmy jednak po kolei… Początki miasta sięgają cywilizacji Etrusków, to właśnie oni założyli osadę Arretium, która w krótkim czasie stała się jednym z ważniejszych ośrodków w centralnej części Półwyspu Apenińskiego. Jak to w przypadku toskańskich miast bywa, po Etruskach przyszli Rzymianie.

            Po upadku Imperium Rzymskiego Arezzo nie podupadło, jak miało to miejsce w przypadku wielu innych ośrodków miejskich, a wręcz przeciwnie – dało Italii i całemu światu wielkie umysły, o których pisałem wyżej. Tak, tak, mowa o tym samym Guido, do którego Dante pisał: Guido, i’vorrei che tu e Lapo ed io…, i który to razem z Alighierim tworzyć miał nowy kierunek w literaturze, to znaczy Dolce Stil Nuovo (Słodki Nowy Styl). Myślę, że Petrarki przedstawiać nie muszę, jako że jest on jedną z trzech koron literatury włoskiej (pozostałe dwie „korony” to oczywiście Dante i Boccaccio). Podobnie sprawy mają się z Vasarim, nawet najmłodsi czytelnicy z pewnością zetknęli się z tym nazwiskiem na lekcjach plastyki lub historii sztuki w późniejszych latach. A co z Pierem della Francesca? Nie będę ukrywał, postać ta nie jest dobrze znana w Polsce. O ile wśród innych europejskich narodów della Francesce przyznano należyte miejsce w szkolnych programach, o tyle u nas prawie się o nim nie mówi. Nie wiedzieć czemu podręczniki pomijają tego malarza, a szkoda bo jego zasługi można by porównać z tymi, które przypisuje się Michałowi Aniołowi lub Da Vinciemu.

Kościół Santa Maria della Pieve

            Wróćmy do głównego bohatera niniejszego wpisu. Gdy już trafimy do Arezzo, warto udać się na główny plac miasta, Piazza Grande. Z jednej strony jest to jedno z najbardziej klimatycznych miejsc w mieście, z drugiej strony świetnie nadaje się on jako punkt początkowy i końcowy zwiedzania. Przy placu znajduje się romański kościół Santa Maria della Pieve. Naśladuje on tak zwany styl romański z Pizy. Tuż obok świątyni stoi Palazzo della Fraternita dei Laici, którzy chętnie wspierali nowe projekty budowlane w mieście.

Logge Vasari
źródło: giuliagarbi.it

Jeśli ktoś miałby wciąż wątpliwości gdzie się znajduje, to szybko zostaną one rozwiane przez XVI-wieczne galerie zbudowane według projektu Vasariego (a dofinansowane przez wspomnianą Fraternita dei Laici). Podążając w ich cieniu dotrzemy do Katedry. Po drodze wcześniej jednak możemy wstąpić do Domu Petrarki. Odbijając następnie jeszcze bardziej na zachód dojdziemy do Casa del Vasari. Nie jest to dom, w którym urodził się architekt, a jedynie rezydencja, w której mieszkał w późniejszym czasie. Jego dom rodzinny mieści się w dzielnicy po przeciwnej stronie głównego placu. W drodze powrotnej do Piazza Grande mijamy kościół San Francesco, w którym znajduje się najważniejsze dzieło Piera della Franceschi – freski przedstawiające Legendę Prawdziwego Krzyża.

Wejście do domu Petrarki.

Nie będę ukrywał, że Arezzo to niezwykle wymagający punkt na trasie toskańskiej wycieczki. Aby pojąć i zrozumieć to miasto, a także potrafić docenić jego zabytki, należy posiadać coś więcej niż podstawę programową. Jedynie osoby mające jakiekolwiek pojęcie o historii sztuki i literaturze włoskiej wyjadą z Arezzo w pełni usatysfakcjonowani. Może właśnie tu kryje się odpowiedź na rozważania zawarte we wstępie…

Odkrywaj Toskanię z Italianizzato klikając poniżej!