Siena

Średniowieczna Toskania

Palazzo Pubblico z charakterystyczną Torre del Mangia.

            Siena. Dziś jedno z najchętniej odwiedzanych przez turystów miast południa Toskanii, niegdyś jeden z najważniejszych ośrodków w tej części Półwyspu Apenińskiego. Wiele osób dziwi się, gdy słyszysz, że właśnie to miasto konkurowało z wielką Florencją, a w 1260 roku sieneńskie wojska gibelinów pokonały gwelfów z dzisiejszej stolicy regionu. Aby poznać potęgę i moc tego średniowiecznego miasta trzeba się zgubić w jego zaułkach i uliczkach, przejść po gorącym niczym piekło Piazza del Campo i wejść do Duomo, przez wielu uważanego za najpiękniejszy przykład włoskiego (a niektórzy twierdzą, że nawet światowego) gotyku.

            Nie jest do końca wiadomo komu zawdzięczamy założenie Sieny. Wśród wielu teorii pojawiają się Etruskowie (starożytny lud zamieszkujący te tereny jeszcze przed czasami Imperium Rzymskiego), Galowie i Rzymianie. Sami mieszkańcy miasta najchętniej odwołują się do legendy, według której Sienę założył Seniusz, syn Remusa. Świadczyć o tym jakoby miało podobieństwo pomiędzy nazwą miasta, a imieniem legendarnego założyciela. O ile początki tego toskańskiego miasta nie są pewne, o tyle wiadomo, że już w I w. p. n. e. Sena Julia była dużą rzymską kolonią.

            W wiekach średnich Siena była niepodległą republiką, państwem miastem, które dzięki dobremu zarządzaniu wyrosło na jedno z najważniejszych i najbardziej potężnych w regionie. Miasto stało się na tyle silne, że zaczęło stanowić zagrożenie dla Florencji, która z kolei miała uzasadnione powody, aby się go obawiać. Obydwa grody rywalizowały na planie ekonomicznym, kulturalnym i politycznym. Tak zaczynając od spraw dotyczących handlu i rzemiosła, przez florencką i sieneńską szkołę artystyczną, aż po podziały na linii gibelini (popierający cesarstwo, kojarzeni ze Sieną) i gwelfowie (stronnictwo popierające papiestwo, kojarzone z Florencją).

            Czas największego rozkwitu miasta przypada na wieki od XII do XIV, wtedy to rozrosło się ono pod względem infrastruktury, wzniesiono ważne dla mieszkańców budynki oraz wiele kamienic, w których zamieszkiwali członkowie możnych rodów. Swoisty boom ekonomiczny został zahamowany przez zarazę (połowa XVI wieku), która dotkliwie doświadczyła mieszkańców miasta. Wtedy też zaniechano dalszej rozbudowy katedry.

            Dziś Siena to przede wszystkim miasto turystyczne. Wszędzie jednakże widoczne są ślady przeszłości, a nawet ciągła walka o wpływy z Florencją. Obydwa miasta konkurują ze sobą w walce o turystę. A czym kusi Siena?

Duccio Buoninsegna - Maestà
źródło: wikipedia.org

            Przede wszystkim atmosferą. Sieneńczycy są dumni ze swoich korzeni i ze swojego miasta. Można to wyczuć w każdym zakątku, w każdej uliczce, zwłaszcza w dniach poprzedzających i następujących po Palio, chyba najbardziej niezwykłym i najbardziej znanym wyścigu konnym świata (o którym napiszę następnym razem). Siena to również sztuka, to przecież tutaj narodziło się słynna sieneńska szkoła malarska. Jej narodziny i rozkwit pokrywają się w czasie z najszybszym rozwojem miasta. Motywem, który najczęściej pojawiał się na obrazach malarzy ze Sieny była Madonna. Dzieła tutejszych artystów są mniej rewolucyjnie niż tych z Florencji i widać w nich silne zakorzenienie w sztuce Bizancjum (chociażby chętnie stosowane złote tło). Do najsłynniejszych twórców należeli Duccio Buoninsegna (jego Maestà del Duomo znajduje się w Muzeum Katedralnym), Simone Martini czy Pietro i Ambrogio Lorenzetti (dzieło drugiego z nich, Skutki Dobrych oraz Złych Rządów można obejrzeć w Sala della Pace, która znajduje się w Palazzo Pubblico przy głównym placu Sieny). Warto również wspomnieć o rzeźbiarzu Jacopo della Quercia, który był na tyle zdolny, aby stanąć w szranki z Brunelleschim i Ghibertim w konkursie na zlecenie budowy drzwi do baptysterium we Florencji. 

Fasada Duomo di Siena.

            Co zobaczyć w Sienie? Cóż, lista jest długa, można tu spokojnie spędzić kilka dni, aby zanurzyć się w klimat miasta i poczuć jak prawdziwy Sieneńczyk. Na pewno warto udać się do Duomo. Tak z zewnątrz, jak i w środku katedra robi ogromne wrażenie, jest to mieszanka stylów romańskiego i gotyckiego, które w tym wypadku idealnie ze sobą współgrają. Charakterystyczne poziome czarno-białe pasy równoważą strzelistość świątyni. Na uwagę zasługuje bogato zdobiona marmurami fasada Duomo (tak naprawdę to zaledwie zachodni fronton zamykający transept planowanej pierwotnie świątyni – można sobie wyobrazić, jak ogromna miała być katedra według początkowych założeń).

Dopiero będąc po raz czwarty w Sienie udało mi się zobaczyć posadzkę Duomo w całej okazałości.

            Również wnętrze Duomo zapiera dech w piersiach. Znajduje się tu jedyna w swoim rodzaju posadzka (56 marmurowych paneli, które przedstawiają postacie mitologiczne i sceny ze Starego Testamentu), którą niestety rzadko kiedy można obejrzeć w całej okazałości. Podłoga przykrywana jest specjalnymi „dywanami”, które chronią ją przed zniszczeniem. Wszystkie panele odkrywane są jedynie przy wielkich okazjach, jak np. wspomniane wcześniej Palio.

Św. Jan Chrzciciel autorstwa Donatella.

            W katedrze znajdują się również dwa warte uwagi przykłady sztuki rzeźbiarskiej – św. Jan Chrzciciel dłuta Donatella oraz marmurowa ambona Nicoli Pisano. Warto odwiedzić Libreria Piccolomini, salę zbudowaną za czasów, gdy papieżem był Enea Silvio Piccolomini wywodzący się z pobliskiej Pienzy. Sala ta jest bogato zdobiona freskami Pinturicchia.

Ambona wyrzeźbiona przez Nicolę Pisano.

            Drugim ważnym punktem miasta jest Piazza del Campo – centralny plac Sieny (pochylę się nad nim następnym razem), wokół którego odbywa się dwa razy do roku Palio. Przy placu znajduje się również Palazzo Pubblico z Torre del Mangia (z wieży rozpościera się przepiękny widok na miasto w żółto-brunatnym kolorze).

            Cóż, miejsc i rzeczy wartych zobaczenia w Sienie jest o wiele więcej. Potrzeba by kilka takich artykułów, aby zaledwie o nich wspomnieć. Samej atmosfery miasta za to nie da się oddać żadnymi słowami. Trzeba tam pojechać, zobaczyć spalone toskańskim słońcem budynki, nabrać w nozdrza gorącego powietrza zmieszanego z zapachem historii i tradycji, a potem usiąść przy Piazza del Campo i napić się wyśmienitej kawy…

Odkrywaj Toskanię z Italianizzato klikając poniżej!